Wapń – co to takiego?

Wapń jest jednym ze składników mineralnych występujących w organizmie niezbędnych do jego prawidłowego funkcjonowania. Optymalny poziom tego minerału wpływa na zachowanie pełni sił witalnych oraz dobrego samopoczucia. Wapń jest zaliczany do grupy makroelementów. Tuż obok fosforu stanowi najważniejszy z nieorganicznych związków budujących kości. Dlatego należy zadbać o dostarczanie odpowiedniej ilości tego pierwiastka w zbilansowanej diecie oraz uzupełniać niedobory stosując suplementy z wapniem.

Wapń – jaka jest jego funkcja w organizmie?

Wapń pełni wiele istotnych funkcji w organizmie:

• stanowi materiał budulcowy kości i zębów,

• jest aktywatorem wielu enzymów,

• uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi,

• reguluje pracę układu nerwowego,

• wpływa na pracę mięśni oraz wydzielanie hormonów,

• reguluje pracę serca,

• uczestniczy w procesach odpornościowych i regeneracyjnych,

• bierze udział w procesie gojenia się ran,

• poprawia aktywność plemników,

• stanowi niezbędny element procesu zapłodnienia komórki jajowej.

Suplementacja wapnia to ważny element profilaktyki wielu poważnych chorób jak:

• cukrzyca,

• otyłość,

• nadciśnienie tętnicze,

• niektóre nowotwory.

W jakich produktach jest najwięcej wapnia?

W organizmie człowieka aż 99% wapnia znajduje się w kościach i zębach. Wchłanianie tego pierwiastka zachodzi w jelicie cienkim. Biodostepność wapnia zależy od wielu czynników. Duży wpływ na prawidłowe wchłanianie odpowiednich ilości oraz wydalanie nadmiaru wapnia mają hormony kalcytonina (obniża stężenie) i parathormon (podnosi stężenie wapnia).

Na przyswajalność wapnia korzystnie wpływa witamina D w połączeniu z magnezem i borem. Dzięki tym pierwiastkom witamina D przyjmuje postać czynną. Po 60 roku życia następuje samoistny spadek przyswajalności wapnia. O większą podaż tego pierwiastka powinny zadbać szczególnie kobiety w okresie menopauzy.

Produkty o największej zawartości wapnia w 100 gramach to:

• mak – 1438 mg,

• parmezan – 1184 mg,

• szprotka – 1000 mg,

• sezam – 975 mg,

• ser żółty – 867 mg,

• tofu – 345 mg,

• jarmuż – 300 mg,

• suszone figi – 280 mg,

• soja – 277 mg,

• migdały – 239 mg,

• natka pietruszki – 193 mg,

• orzechy laskowe – 186 mg,

• łosoś konserwowy – 181 mg,

• jogurt naturalny – 170 mg,

• fasola – 160 mg,

• pistacje – 135 mg.

Dla porównania biały ser dostarcza jedynie 98 mg wapnia. To nie czyni go dobrym źródłem tego pierwiastka. W przypadku szprotek należy spożywać je razem z ościami, ponieważ to właśnie tam znajduje się większość wapnia. Jednak najlepszą przyswajalność wykazuje wapń zawarty w produktach mlecznych.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na wapń?

Zapotrzebowanie na wapń jest uzależnione przede wszystkim od płci i wieku. Średnie dzienne wartości prezentują się następująco:

• kobiety i mężczyźni w wieku 19-50 lat – 1000 mg,

• kobiety i mężczyźni w wieku powyżej 51 lat – 1300 mg,

• kobiety powyżej 19 lat w okresie ciąży i laktacji – 1000 mg,

• kobiety poniżej 19 lat w okresie ciąży i laktacji – 1300 mg,

• kobiety po menopauzie – 1500 mg,

• dzieci w wieku 1-3 lat – 700 mg,

• dzieci w wieku 4-9 lat – 1000 mg,

• dzieci w wieku 10-18 lat – 1300 mg.

Badania dowodzą, że średnie spożycie wapnia przez statystycznego Polaka wynosi 400 mg, czyli jest zdecydowanie za małe w stosunku do przyjętych norm. Niedobory tego pierwiastka może nasilać:

• nadużywanie alkoholu,

• picie dużej ilości kawy, herbaty oraz coli,

• nadmierne spożywanie produktów zbożowych,

• jedzenie popularnych zupek w proszku.

Kwas szczawiowy występujący w szpinaku, szczawiu czy rabarbarze, a także kwas fitynowy znajdujący się w produktach zbożowych i strączkowych obniżają przyswajalność wapnia. Dlatego tych produktów nie należy spożywać zbyt często. Stosowanie suplementów z wapniem jest dobrym sposobem na uzupełnienie niedoborów.

Wapń – jakie są przyczyny i objawy niedoboru w organizmie?

Najczęstsze przyczyny hipokalcemii, czyli niedoboru wapnia w organizmie, to:

• zbyt mała podaż pierwiastka w diecie,

• zaburzenia wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego,

• zbyt duża utrata tego pierwiastka z moczem.

• nadmierne odkładania się wapnia w kościach i tkankach miękkich,

• niedobory oraz oporność tkanek na parathormon (hormon produkowany przez przytarczyce).

Na niedobory wapnia są szczególnie narażone dzieci, młodzież, kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz osoby w podeszłym wieku. Te grupy powinny zwracać szczególną uwagę na podaż w diecie oraz prawidłową suplementację wapnia.

Skutki niedoborów wapnia charakteryzują się szerokim spektrum objawów. Najczęściej występujące symptomy to:

• skurcze mięśni,

• mrowienie i drętwienie rąk oraz nóg,

• bóle stawów,

• zaburzenia krzepliwości krwi,

• zaburzenia rytmu serca,

• problemy z zębami,

• zaburzenia o podłożu psychicznym,

• złamania kości,

• osteomalacja i osteoporoza,

• skłonności do alergii i wysypek,

• zawroty głowy,

• pogorszenie pamięci,

• nadmierna męczliwość,

• problemy ze snem,

• zaburzenia neurologiczne,

• tężyczka.

Napad tężyczkowy objawia się postępującymi kurczami tonicznymi mięśni rąk, przedramion i ramion, a w dalszej kolejności twarzy, klatki piersiowej oraz nóg. W przypadku dzieci przewlekłe niedobory wapnia mogą powodować:

• upośledzenie procesu wzrostu,

• deformacje kości i krzywicę,

• większą płaczliwość w nocy,

• wczesną próchnicę,

• późne ząbkowanie,

• wypadanie zębów.

Zbilansowana dieta i stosowanie suplementów z wapniem pozwala zachować optymalny poziom tego pierwiastka w organizmie.

Wapń – jakie są przyczyny i objawy nadmiaru w organizmie?

Nadmiaru wapnia (hiperkalcemia) najłatwiej uniknąć przez zachowanie zbilansowanej diety. Zbyt duże stężenie pierwiastka we krwi może być spowodowane przez:

• przedawkowanie witaminy D (dzieci),

• nadużywanie preparatów o wysokiej zawartości wapnia (dorośli),

• nadczynność przytarczyc,

• choroby nowotworowe.

Najczęstsze objawy nadmiaru wapnia w organizmie to:

• pogorszenie apetytu,

• nudności i wymioty,

• zaparcia,

• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,

• kamica nerkowa,

• niewydolność nerek,

• zapalenie trzustki,

• zaburzenia wchłaniania innych minerałów jak cynk, żelazo czy magnez,

• zwapnienie naczyń,

• uszkodzenia narządów oaz zaburzenia ich prawidłowego funkcjonowania,

• wzrost ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz raka prostaty.

Stosując suplementy z wapniem, warto pamiętać o produktach, które mają negatywny wpływ na jego przyswajanie. Biodostępność wapnia obniża:

• zbyt duża ilość błonnika pokarmowego,

• kwas fitynowy występujący w ziarnach zbóż, orzechach i nasionach roślin strączkowych,

• kwas szczawiowy i jego sole obecne przede wszystkim w zielonych warzywach liściastych,

• kwasy uronowe występujące w warzywach i owocach,

• nadmiar białka zwierzęcego, fosforu i potasu w diecie,

• związki glinu.