Suplementy diety – co to takiego?

Suplementy diety mają uzupełniać podstawową dietę. Nie są lekami i nie mają takich właściwości. To skoncentrowana forma witamin, minerałów oraz substancji o charakterze odżywczym lub wpływającym na inne procesy fizjologiczne organizmu. Naturalne suplementy diety występują w formie, która umożliwia wygodne i zgodne z zaleceniami dawkowanie. Najczęściej dostępne są pod postacią tabletek, kapsułek, płynu lub proszku.

Suplementy diety zawierają nie tylko witaminy i minerały, ale także makro i mikroelementy, tłuszcze, enzymy oraz ekstrakty roślinne. Preparaty te mogą dostarczać w zasadzie wszystkie substancje występujące w zbilansowanej diecie, których brakuje organizmowi do prawidłowego funkcjonowania.

Co zaliczamy do suplementów diety?

Do suplementów diety zaliczamy przede wszystkim:

• Witaminy A, C, D, E, K, B6, B12 oraz ryboflawinę, tiaminę, biotynę, niacynę, kwas pantotenowy i kwas foliowy.

• Składniki mineralne jak wapń, żelazo, magnez, miedź, cynk, jod, sód, potas, mangan, chrom, selen, molibden, fosfor, bor, krzem, fluorki i chlorki.

• Aminokwasy, kwasy tłuszczowe oraz błonnik pokarmowy.

• Probiotyki i prebiotyki, luteinę oraz produkty pochodzenia roślinnego.

W tej kategorii znajdują się także tzw. superfoods, czyli nieprzetworzona żywność pochodzenia naturalnego, która jest bogata w witaminy, minerały oraz fitozwiązki. Superfoods dostarczają do organizmu przeciwutleniacze, aminokwasy i błonnik.

Jak dzielimy suplementy diety?

Suplementy diety można także podzielić ze względu na ich działanie. Każdy preparat zawiera składniki, które mają wspierać działanie określonych organów oraz procesów zachodzących w organizmie. W tej klasyfikacji możemy wyróżnić:

• Adaptogeny,

• Antyoksydanty,

• Suplementy diety na cholesterol,

• Suplementy diety na energię,

• Suplementy diety wspierające nawadnianie organizmu,

• Suplementy diety wspierające oczyszczanie organizmu,

• Suplementy diety na oczy i wzrok,

• Suplementy diety na odchudzanie,

• Suplementy diety na odporność,

• Suplementy diety na pamięć i koncentrację,

• Suplementy diety na stres,

• Suplementy diety na skórę, włosy i paznokcie,

• Suplementy diety na stawy i kości,

• Suplementy diety wspomagające układ krwionośny,

• Suplementy diety wspomagające układ pokarmowy,

• Suplementy diety na wątrobę.

Ponadto producenci opracowali także suplementy diety dedykowane dla kobiet czy osób aktywnych fizycznie.

Suplementy diety – naturalne preparaty czy syntetyczne zamienniki?

Na rynku dostępne są obecnie nie tylko syntetyczne suplementy diety, ale także ich naturalne odpowiedniki - suplementy diety z czystym składem. I to one cieszą się stale rosnącą popularnością. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na skład, specyfikę procesu produkcji oraz zdolność do wchłaniania przed organizm zawartych w nich związków. Jeszcze przed wyborem konkretnego preparatu należy zastanowić się nad:

• celem, jaki ma przynieść stosowanie suplementu,

• formą, w jakiej będzie przyjmowany suplement,

• czasem, przez jaki będzie zażywany.

Najważniejsze cechy suplementów naturalnych:

• Skomplikowany i czasochłonny proces produkcji – uzyskanie koncentratu z produktów spożywczych wymaga dużego nakładu pracy, dłuższego cyklu hodowli i przetworzenia. W procesie produkcji nie można wykorzystać rozwiązań masowej produkcji. W efekcie naturalne suplementy diety są droższe od ich syntetycznych odpowiedników.

• Doskonała przyswajalność bez skutków ubocznych – układ pokarmowy człowieka jest przystosowany do przyswajania naturalnych substancji. Związki chemiczne naturalnego pochodzenia są lepiej rozpoznawane przez receptory układu pokarmowego. To przekłada się na szybsze tempo wchłaniania. Warunkiem uniknięcia skutków ubocznych podczas zażywania naturalnych suplementów jest dawkowanie zgodne z zaleceniami.

• Mniejsza zawartość związków odżywczych – dawki witamin, minerałów i innych związków są w suplementach naturalnych niższe aniżeli w syntetycznych. Wszystko to ze względu na lepszą przyswajalność tych preparatów.

Syntetyczne suplementy diety – najważniejsze cechy

• Prosty i szybki proces produkcji – syntetyczne związki chemiczne są produkowane na masową skalę w specjalnych laboratoriach. To sprawia, że ich dostępność jest większa, a sumaryczny koszt produkcji relatywnie niski.

• Słabsze przyswajanie – przyswajalność suplementów syntetycznych jest dużo gorsza od naturalnych. Receptory układu pokarmowego w organizmie odbierają je jako związki obce. W efekcie duża część substancji odżywczej jest trawiona, a tylko niewielka ilość zostaje przyswojona przez organizm. Częste stosowanie suplementów syntetycznych może prowadzić do nietolerancji i potęgować występowanie skutków ubocznych.

• Konieczność stosowania dużych dawek – aby organizm przyswoił określoną ilość substancji odżywczej, potrzebna jest suplementacja dużo większej ilości preparatu. Organizm człowieka znacznie gorzej wchłania syntetyczne związki.

Jak działają suplementy diety?

Przyjmowanie suplementów diety ma przynieść określone efekty. W zależności od stosowanego preparatu mogą być one bardzo zróżnicowane. Działanie suplementów diety można podzielić na trzy obszary:

• Zadania kosmetyczne – skupiają się na poprawie wyglądu zewnętrznego. Przede wszystkim dotyczy to skóry włosów i paznokci. Osiągnięcie zamierzonego efektu jest możliwe dzięki dostarczeniu do organizmu określonych witamin i minerałów odpowiadających za niwelowanie procesu wypadania włosów czy łamliwości paznokci.

• Zadania profilaktyczne – dotyczą wspierania naturalnej odporności organizmu, która jest osłabiona szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Suplementy diety mają skutecznie zapobiegać skutkom pojawiających się niedoborów. Funkcję profilaktyczną spełniają także preparaty stosowane przed rozpoczęciem terapii lekami, które mogą negatywnie oddziaływać na przyswajanie witamin i minerałów.

• Zadania lecznicze – nie działają jako lek na określone schorzenia, tylko niwelują istniejące już niedobory składników ważnych dla organizmu. Często są stosowane jako wsparcie terapii lekowej. W tym przypadku stanowią uzupełnienie diety i wzmacniają organizm. Suplementy diety z tej kategorii często pomagają w odbudowie flory bakteryjnej lub regeneracji wątroby oraz innych organów obciążonych przez stosowane leki.

Warto pamiętać, że suplementy diety działają jedynie jako środek dodatkowy i wsparcie podstawowej terapii. Nie można ich stosować zamiast leków lub oczekiwać spektakularnych efektów ich przyjmowania. Suplementy diety są tylko jednym, obok zdrowej diety i aktywności fizycznej, czynnikiem wpływającym na zdrowie całego organizmu.

Jaka jest różnica między lekiem a suplementem diety?

W dalszym ciągu wiele osób nie wie, jaka jest różnica między lekiem a suplementem diety. Z tej niewiedzy wynika przekonanie, że zarówno jedne, jak i drugie preparaty mają właściwości lecznicze. Nie jest to zgodne z prawdą. Różnica między lekiem a suplementem diety została szczegółowo wyjaśniona w przepisach prawa.

Według ustawy Prawo Farmaceutyczne produkt leczniczy jest substancją, której przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób. Lek może być podawany w celu postawienia diagnozy lub przywrócenia, poprawienia bądź modyfikacji funkcji fizjologicznych organizmu.

Pojęcie suplementu diety opisuje Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia. W myśl definicji jest to środek spożywczy stanowiący uzupełnienie normalnego planu żywieniowego. Suplement diety to skoncentrowane źródło witamin, składników mineralnych lub innych substancji wykazujących działanie odżywcze lub fizjologiczne.

Jeżeli dany produkt spełnia warunki kwalifikacji określane przez obie definicje, to jest zaliczany do kategorii produktów leczniczych.

Jak przebiega kwalifikacja suplementów diety i leków?

Analiza produktu pod względem jego kwalifikacji do grupy suplementów diety lub leków uwzględnia następujące cechy:

• skład (rodzaj składnika oraz jego dawka),

• właściwości farmakologiczne bazujące na aktualnej wiedzy naukowej,

• prezentacja,

• przeznaczenie,

• sposób użycia,

• ryzyko związane ze stosowaniem.

Różnica między lekiem a suplementem diety wynika z zastosowanej dawki witamin, minerałów oraz składników roślinnych (czosnek, ostropest, miłorząb japoński i wiele innych). W produktach leczniczych wykazuje ona działanie farmakologiczne i terapeutyczne. W suplementach diety dawki poszczególnych składników mają charakter żywieniowy.

Bardzo ważną kwestią jest prezentacja produktu. Do każdego leku dołączone jest oświadczenie medyczne w formie ulotki. Jest w nim zawarta informacja, że dany preparat bądź jego składnik ma właściwości lecznicze lub zapobiega występowaniu choroby. Natomiast sposób znakowania, prezentacja oraz reklama suplementów diety nie może sugerować, że preparaty te mają właściwości zapobiegania lub leczenia chorób.

Podstawowa różnica między suplementami diety a lekami wynika z informacji na etykiecie. I na nie należy zwracać szczególną uwagę. Jeżeli dany preparat jest suplementem diety, to taka informacja musi znaleźć się na opakowaniu.

Kiedy zacząć przyjmować suplementy diety?

Suplementy diety mają dostarczyć do organizmu składniki odżywcze i substancje o działaniu fizjologicznym. Mogą to być witaminy, minerały, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, enzymy, błonnik i wiele innych. Najlepiej zacząć przyjmować suplementy diety w momencie, kiedy nie ma możliwości zapewnienia optymalnej podaży wymienionych składników w codziennie spożywanych pokarmach. Niedobory określonych składników w organizmie najczęściej są spowodowane:

• nadmiernym stresem,

• osłabieniem organizmu,

• przemęczeniem,

• wysiłkiem fizycznym i psychicznym,

• dużą intensywnością życia zawodowego,

• zwiększonym zapotrzebowaniem na konkretne składniki, które pojawia się na przykład w okresie ciąży lub karmienia piersią,

• zaburzeniami w przyswajaniu składników pokarmowych.

Suplementy diety powinny także przyjmować osoby, które są na diecie eliminacyjnej lub po prostu nie jedzą ryb. Preparaty stanowią wsparcie dla palących papierosy i pijących alkohol. W przypadku stosowania diety bazującej na jedzeniu typu fast food uzupełnianie niedoborów określonych składników również może okazać się koniecznością. Eksperci zalecają przyjmowanie suplementów diety kobietom w ciąży (niedobory żelaza, kwasu DHA, kwasu foliowego) lub w okresie menopauzy, osobom z nadwagą oraz cierpiącym z powodu częstych infekcji.

Czy suplementy diety są bezpieczne?

Suplementy diety podlegają ogólnym zasadom dotyczącym bezpieczeństwa żywności, które są regulowane przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178 z 2002 roku. Dokument ten określa generalne zasady prawa żywnościowego. Każdy produkt żywnościowy wprowadzany na rynek podlega ściśle określonym procedurom kontrolnym. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wskazania, że dany preparat może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, to prawo przewiduje konkretne procedury, które uniemożliwiają wprowadzenie go do obrotu. Organem kontrolnym, który weryfikuje bezpieczeństwo suplementów diety, jest Główny Inspektorat Sanitarny.

To, czy suplementy diety są bezpieczne, zależy w dużej mierze od stosujących je osób. Stanowią one bardzo skuteczne uzupełnienie zbilansowanej diety pod warunkiem właściwego przyjmowania. Praktyka pokazuje, że podczas stosowania suplementów diety część osób popełnia podstawowe błędy. Jednym z nich jest bazowanie na tego typu preparatach kosztem przygotowania zrównoważonej diety. Każdy produkt w nadmiarze może zaszkodzić. Z drugiej strony suplementy diety dają możliwość idealnego uzupełnienia niedoborów wynikających z niedostępności określonych związków w naturalnej formie. Ważne, aby suplementacja stanowiła uzupełnienie dla zbilansowanej diety oraz aktywnego trybu życia. Takie połączenie stwarza dla organizmu najlepsze warunki do prawidłowego funkcjonowania.

Dlaczego warto stosować suplementy diety?

Zadaniem suplementów diety jest uzupełnienie codziennego jadłospisu w związki, które wywołują określony efekt odżywczy lub fizjologiczny. Te preparaty to skoncentrowane źródło witamin, składników mineralnych oraz innych substancji, które mają korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu.

Dynamiczny rozwój cywilizacji, popularyzacja żywności o wysokim stopniu przetworzenia oraz szybki styl życia powodują niedobory witamin i minerałów. Efektem jest pojawienie się różnego rodzaju dolegliwości, które pogarszają komfort codziennego funkcjonowania. Suplementy diety warto stosować w celu uzupełnienia tych niedoborów. Często dostarczenie odpowiedniej ilości brakujących substancji w diecie jest bardzo trudne. Wynika to z niedostępności określonych produktów lub trudności ze skomponowaniem pełnowartościowych posiłków. W takiej sytuacji idealnym rozwiązaniem jest wybór suplementów diety.