Potas – co to takiego?

Potas to główny kation wewnątrzkomórkowy. Dodatkowo nieznaczna jego część występuje w kościach. Pierwiastek ten bierze udział w wielu reakcjach enzymatycznych oraz syntezie białka. Obok sodu i chlorków ma duży wpływ na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Potas uczestniczy także w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz w procesach kontrolujących pracę mięśni. Pierwiastek ten ma korzystny wpływ przede wszystkim na mięsień sercowy. U zdrowych osób niedobory potasu są rzadkością. Odpowiednią ilość tego minerału najłatwiej dostarczyć w zbilansowanej diecie. Uzupełnieniem zrównoważonego planu żywienia mogą być także suplementy z potasem.

Potas – jaka jest jego rola w organizmie?

W ludzkim organizmie znajduje się przeciętnie 150 g potasu. Aż 90% tej wartości zawarta jest w komórkach. Pozostała część znajduje się w kościach. Płyny pozakomórkowe są bardzo ubogie w ten pierwiastek. Potas odgrywa istotną rolę w organizmie człowieka.

Podstawowe funkcje potasu to:

• współtworzenie pompy sodowo-potasowej, która zachowuje równowagę jonową wewnątrz i na zewnątrz komórek (sód zwiększa objętość płynów zewnątrzkomórkowych, a potas ją zmniejsza),

• utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi poprzez jego obniżanie,

• oddziaływanie na dotlenienie mózgu,

• udział w procesach syntezy białka, które są materiałem budulcowym mięśni,

• zwiększenie napięcia mięśniowego i przepuszczalności błon,

• udział w przenoszeniu impulsów elektrycznych w obrębie układu nerwowego,

• stymulacja wydzielania insuliny,

• udział w przekształcaniu glukozy na glukanon.

Prawidłowo funkcjonujący organizm zachowuje równowagę między sodem i potasem. Zaburzenia w stężeniu tych pierwiastków mają ogromny wpływ na rozwój groźnych chorób cywilizacyjnych jak nadciśnienie tętnicze czy schorzenia serca.

Potas – w jakich produktach jest najwięcej tego pierwiastka?

Zapotrzebowanie na potas najlepiej pokrywać dzięki stosowaniu zbilansowanej diety. Produkty zawierające największe ilości tego pierwiastka w przeliczeniu na 100 gramów to:

• kakao 16% w proszku – 1927 mg,

• suszone morele – 1666 mg,

• suche nasiona fasoli białej – 1188 mg,

• koncentrat pomidorowy 30% - 1072 mg,

• pestki dyni – 810 mg,

• orzechy arachidowe (ziemne) – 720 mg,

• natka pietruszki – 695 mg,

• mleczna czekolada – 607 mg,

• gorzka czekolada – 581 mg,

• orzechy włoskie – 474 mg,

• kasza gryczana – 443 mg,

• ziemniaki – 443 mg,

• brokuły,

• 385 mg,

• mięso z piersi kurczaka – 385 mg,

• pieczona wołowina – 375 mg,

• świeży dorsz – 356 mg,

• buraki – 348 mg,

• banany – 395 mg,

• seler – 320 mg,

• pomidor – 282 mg,

• razowy chleb żytni – 279 mg,

• makrela wędzona – 275 mg,

• kapusta biała – 228 mg,

• mleko 2% - 141 mg,

• jabłka – 134 mg,

• jaja kurze – 133 mg.

Potas znajduje się w wielu produktach spożywczych. Jego cennym źródłem są wszystkie rodzaje mięsa, a także ryby. Pierwiastek ten występuje w popularnych warzywach. Dopełnieniem zbilansowanej diety mogą być także suplementy z potasem.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na potas?

Dzienne zapotrzebowanie na potas wyrażone w miligramach wynosi dla:

• dzieci w wieku 1-3 lat – 2400 mg,

• dzieci w wieku 4-6 lat – 3100 mg,

• dzieci w wieku 7-9 lat – 3700 mg,

• dzieci w wieku 10-12 lat – 4100 mg,

• młodzieży w wieku 13-18 lat – 4700 mg,

• kobiet powyżej 19 roku życia – 4700 mg,

• mężczyzn powyżej 19 roku życia – 4700 mg,

• kobiet w ciąży – 4700 mg,

• kobiet karmiących – 5100 mg.

Potas jest wypłukiwany z organizmu wraz z moczem i potem. Zwiększone straty tego pierwiastka występują w sezonie letnim, przy wysokich temperaturach oraz w trakcie aktywności fizycznej. Osoby uprawiające różne dyscypliny sportu powinny zadbać o odpowiednią suplementację potasu niezależnie od pory roku.

Potas – jakie są objawy jego niedoboru?

Niedobór potasu nazywany jest hipokaliemią i występuje w momencie, gdy stężenie tego pierwiastka w surowicy krwi spadnie do wartości poniżej 3,5 mmol/L. Najczęstszymi przyczynami takiego stanu rzeczy są:

• nadmierna utrata potasu przez nerki lub przewód pokarmowy,

• niedostateczna podaż pierwiastka w diecie,

• zwiększony napływ potasu do komórek,

• utrata minerału przez skórę.

Najczęstsze objawy ostrzegające o niedostatecznym poziomie potasu we krwi to:

• zaburzenia pracy serca (częstoskurcz komorowy),

• osłabienie mięśni, a w skrajnych sytuacjach rozpad prowadzący do ostrej niewydolności nerek,

• zaparcia, które w ciężkich przypadkach prowadzą do niedrożności jelit,

• zatrzymanie oddawania moczu,

• zaburzenia neurologiczne jak uczucie mrowienia i drętwienia skóry, apatia oraz nadpobudliwość nerwowa.

Występowanie i nasilenie tych objawów zależy w głównej mierze od wartości poziomu potasu w surowicy krwi oraz tempa pogłębiania się hipokaliemii. Przy dynamicznym przebiegu może mieć ona bardzo poważne konsekwencje i zagrażać życiu. Niewielki lub powoli narastający niedobór potasu może być trudny do wychwycenia ze względu na brak charakterystycznych objawów.

Potas – jakie są objawy nadmiaru w organizmie?

Nadmiar potasu w organizmie to hiperkaliemia. Taki stan pojawia się, gdy stężenie pierwiastka jest tak duże, że nerki nie mogą pozbyć się jego nadmiaru z organizmu. Do takiej sytuacji dochodzi również w przypadku nieprawidłowej pracy nerek.

Główne objawy hiperkalemii to zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Objawia się ono mrowieniem stóp i dłoni, osłabieniem mięśni a w skrajnych przypadkach nawet czasowym paraliżem. Bardzo groźnym symptomem hiperkalemii jest spowolnienie pracy serca, które może prowadzić do jego zatrzymania. Aby uniknąć wymienionych objawów, warto ściśle przestrzegać zalecanego spożycia suplementów z potasem.

Kiedy stosować suplementy z potasem?

Niedobory potasu warto uzupełniać poprzez włączenie do diety produktów bogatych w ten pierwiastek. Nie zawsze wystarczy to do stabilizacji na właściwym poziomie. W takich przypadkach należy włączyć suplementy z potasem.

Preparaty zawierające ten pierwiastek powinny przyjmować przede wszystkim osoby:

• przyjmujące leki moczopędne (przyczyniają się do wypłukiwania potasu z organizmu),

• chorujące na serce (leki kardiologiczne przyspieszają wypłukiwanie potasu),

• obserwujące niepokojące objawy jak zmęczenie, nerwowość, nadciśnienie.

Przyjmowanie suplementów z potasem zawsze trzeba skonsultować z lekarzem.