Miody - rodzaje, właściwości i zastosowanie

Miód, nazywany także płynnym złotem, to nie tylko słodki przysmak, ale przede wszystkim cenny produkt mający ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Jego niezwykłe właściwości doskonale znali starożytni Kreteńczycy i Egipcjanie, którzy są uważani za pionierów w dziedzinie pszczelarstwa. Aby w pełni wykorzystać jego potencjał, warto nieco lepiej poznać rodzaje i właściwości poszczególnych odmian miodu. 

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie są rodzaje i odmiany miodów?

• Czym charakteryzują się poszczególne odmiany miodów?

• Czym charakteryzuje się miód ekologiczny?

• Jakie warunki musi spełniać pasieka ekologiczna?

• Jak rozpoznać miód ekologiczny? 

Rodzaje i odmiany miodów

Miody są klasyfikowane według Polskiej Normy PN-88/A-77626. Na ten podstawie rozróżnia się 3 podstawowe rodzaje:

• Miód spadziowy, który jest wytwarzany ze spadzi roślin iglastych lub liściastych,
• Miód nektarowy, który jest wytwarzany z nektaru roślin,
• Miód nektarowo-spadziowy, który jest wytwarzany częściowo z nektaru, a częściowo ze spadzi.

Miód nektarowy dzieli się na:

• Miód nektarowy odmianowy, który jest pozyskiwany w większości z nektaru jednej rośliny, tuż po zakończeniu jej okresu kwitnienia.
• Miód nektarowy wielokwiatowy, który jest pozyskiwany z różnych roślin w obrębie tego samego ekosystemu, a więc z rozmaitych kwiatów występujących na polach, łąkach, lasach lub górach.

Oprócz podstawowego podziału miody są również różnicowane ze względu na odmianę. W ramach tej klasyfikacji wyróżniamy:

• Miód spadziowy,
• Miód wielokwiatowy,
• Miód rzepakowy,
• Miód lipowy,
• Miód akacjowy,
• Miód gryczany,
• Miód wrzosowy,
• Miód mniszkowy,
• Miód malinowy,
• Miód nostrzykowy,
• Miód nawłociowy,
• Miód koniczynowy,
• Miód faceliowy.

Poszczególne odmiany miodów wykazują różne właściwości organoleptyczne, a więc:

• barwę przed i po krystalizacji,
• smak,
• zapach,
• konsystencję,
• czas i sposób krystalizacji.

Odmiany miodów – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

Wygląd, właściwości i zastosowanie poszczególnych odmian miodu zależy przede wszystkim od tego, z jakich roślin pszczoły zebrały nektar, spadź lub pyłek kwiatowy.

Miody spadziowe

Pszczoły wytwarzają miód spadziowy z wydzieliny produkowanej przez mszyce i czerwce, którą zbierają z drzew oraz roślin rolniczych. W powszechnym obrocie najczęściej dostępne są miody ze spadzi iglastej oraz liściastej. Różnią się one barwą, konsystencją, smakiem, aromatem oraz szybkością krystalizacji.

Miód spadziowy iglasty jest pozyskiwany najczęściej ze spadzi sosny, modrzewia, świerka, jodły i tui. Ma ciemną barwę od szaro-zielonkawej, przez ciemnoszarą i brązową, aż do prawie czarnej, smolistej. Po krystalizacji przyjmuje barwę ciemnobrązową z odcieniami koloru szarego lub zielonego. Miód spadziowy iglasty charakteryzuje się trudną krystalizacją. W efekcie może wykazywać drobnoziarnistą i grudkowatą strukturę. W smaku jest dosyć łagodny, żywiczny i mało słodki. Charakteryzuje się słabym, lekko korzennym zapachem.

Miód spadziowy liściasty jest pozyskiwany z brzozy, topoli, osiki, lipy, klonu, dębu, buka, wierzby, jawora, leszczyny, akacji i głogu. W formie płynnej charakteryzuje się barwą od zielonkawo-herbacianej do jasnobrązowej. Po krystalizacji kolor zmienia się na szarobrązowy z odcieniem szarozielonym lub brązowym. Miód spadziowy liściasty przed krystalizacją ma formę gęstej cieczy. Po zakończeniu całego procesu staje się średnioziarnisty. Jego smak jest łagodny z wyczuwalnym cierpkim lub żywicznym posmakiem. Zapach jest słaby i lekko korzenny.

Miody spadziowe są gęstsze od nektarowych i zawierają więcej związków mineralnych takich jak wapń, magnez, żelazo, fosfor, potas, chlor i siarka. Wykazują następujące właściwości:

• wysoka aktywność antybiotyczna i bakteriobójcza,
• działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i wykrztuśne,
• wspomaganie układu immunologicznego.

Miody spadziowe są polecane jako wsparcie procesu leczenia chorób wielu układów w tym:

• dróg oddechowych,
• przewodu pokarmowego,
• serca i układu krążenia,
• układu nerwowego,
• układu trawiennego.

Miody spadziowe są szczególnie polecane dla osób pracujących przy komputerze.

Miody wielokwiatowe

Pszczoły wytwarzają miód wielokwiatowy z nektaru zebranego z wielu roślin miododajnych kwitnących w tym samym czasie na polach, łąkach, w lasach i sadach. Ten rodzaj miodu charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem, jeśli chodzi o konsystencję, barwę, czas krystalizacji oraz smak. Właściwości te w dużej mierze zależą od terminu zbioru oraz ekosystemu, z jakiego został pozyskany. Miód z kwiatów wiosennych ma jasny kolor, łagodny smak i delikatnie przyjemny zapach. Charakteryzuje się ciemniejszym kolorem oraz bardziej intensywnym smakiem i zapachem.

Najważniejsze właściwości miodów wielokwiatowych to:

• wspomaganie mięśnia sercowego,
• wsparcie procesu leczenia chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego,
• pomoc w łagodzeniu objawów i budowaniu odporności na alergie,
• wsparcie procesu leczenia przeziębienia, grypy oraz chorób dolnych dróg oddechowych.

Ze względu na łagodny smak miody wielokwiatowe są polecane dla dzieci.

Miód rzepakowy

Miód rzepakowy w stanie płynnym jest prawie bezbarwny lub lekko słomkowy. Po krystalizacji jego barwa jest biała lub szarokremowa. Miód rzepakowy charakteryzuje się niską zawartością wody oraz przewagą glukozy nad fruktozą. Z tego względu ulega szybkiej krystalizacji, a jego konsystencja staje się mazista z drobnymi kryształkami. Miód rzepakowy dobrze rozpuszcza się w wodzie. W smaku jest bardzo łagodny i ma delikatny zapach kwiatów rzepaku.

Miody rzepakowe stanowią wsparcie procesu leczenia wielu dolegliwości jak:

• choroby wątroby i trzustki,
• wrzody żołądka i dwunastnicy,
• choroby nerek,
• choroby układu pokarmowego,
• niewydolność mięśnia sercowego,
• choroby układu krążenia,
• dusznica sercowa,
• miażdżyca,
• przeziębienia,
• stany zapalne dróg oddechowych.

Miód rzepakowy pomaga:

• obniżyć ciśnienie tętnicze krwi,
• wyrównać niedobory potasu w organizmie,
• przyspieszyć gojenie się ran,
• zapobiegać tworzeniu się pęcherzy po oparzeniach.

Miód lipowy

Miód lipowy w stanie płynnym przyjmuje barwę od jasnożółtej do złocistej. Ta odmiana charakteryzuje się krótkim czasem krystalizacji. Po zakończeniu procesu miód lipowy zmienia barwę na białożółtą lub złocistożółtą. W smaku jest słodki, delikatnie pikantny i czasem lekko gorzkawy. Wyróżnia się mocnym, lipowym aromatem.

Miód lipowy wykazuje działanie:

• antyseptyczne,
• przeciwskurczowe,
• przeciwgorączkowe,
• napotne,
• wykrztuśne,
• uspokajające i lekko nasenne.

Miody lipowe stanowią wsparcie w walce z:

• grypą,
• przeziębieniem,
• anginą,
• zapaleniem zatok przynosowych,
• zapaleniem dróg oddechowych
• nerwicami,
• chorobami dróg moczowych.

Miód lipowy cechuje się wysoką aktywnością antybiotyczną.

Miód akacjowy

Miód akacjowy w stanie płynnym ma jasnosłomkową lub jasnobursztynową barwę. Wykazuje dużą zawartość fruktozy, co znacząco wydłuża czas krystalizacji. Po jej zakończeniu miód akacjowy przyjmuje barwy od białej do kremowożółtej. Jest delikatny w smaku i zapachu, a jednocześnie najsłodszy ze wszystkich miodów. Charakteryzuje się lekką kwaskowatością.

Miód akacjowy stanowi wsparcie procesu leczenia następujących schorzeń:

• wrzody żołądka i dwunastnicy,
• stany zapalne błony śluzowej,
• stany skurczowe jelit,
• nadkwasota żołądka,
• zaburzenia pracy układu pokarmowego i trawiennego,
• problemy z zasypianiem,
• wewnętrzny niepokój,
• ogólne znużenie i wyczerpanie.

Miód akacjowy cechuje się niską aktywnością antybiotyczną. Ze względu na dużą zawartość fruktozy może być stosowany przy niektórych rodzajach cukrzycy.

Miód gryczany

Miód gryczany w stanie płynnym ma barwę jasnobrunatną z czerwonym odcieniem. Przy dostępie światła zmienia kolor na ciemnobrunatny lub prawie czarny. Miód gryczany krystalizuje się powoli. W trakcie procesu staje się niejednolity i gruboziarnisty. Na powierzchni może być płynny. Po krystalizacji jego barwa staje się jaśniejsza. Cechą charakterystyczną tej odmiany jest zapach kwiatów gryki oraz słodki, ostry i lekko piekący smak.

Spożywanie miodu gryczanego jest zalecane osobom cierpiącym na:

• miażdżycę,
• chorobę wieńcową,
• nadciśnienie tętnicze,
• zapalenie nerek,
• zapalenie opłucnej,
• stany osłabienia pamięci,
• jaskrę,
• osłabienie wzroku i słuchu.

Miód gryczany przyspiesza procesy gojenia się ran i zrastania kości.

Miód wrzosowy

Miód wrzosowy jest zaliczany do najlepszych miodów nektarowych. W stanie płynnym ma barwę ciemno-bursztynową z czerwonym odcieniem. Jego konsystencja jest silnie galaretowata. Miód wrzosowy ma zróżnicowany czas krystalizacji. Po jej zakończeniu konsystencja miodu staje się drobnoziarnista i masłowata, a barwa zmienia się na żółtopomarańczową lub brunatną. Miód wrzosowy jest w smaku mało słodki, lekko gorzkawy i cierpki. Charakteryzuje się intensywnym, wrzosowym aromatem.

Miód wrzosowy jest zalecany dla osób z następującymi dolegliwościami:

• choroby dróg moczowych,
• choroby prostaty,
• kamica nerkowa,
• zapalenie jelit,
• biegunka.

Miód wrzosowy zwiększa odporność organizmu i chroni przed rozwojem zakażeń.

Miód mniszkowy

Miód mniszkowy jest wytwarzany z kwiatu mniszka lekarskiego. Ma jasnożółty kolor. Jego proces krystalizacji przebiega szybko i nierównomiernie.

Miód mniszkowy jest zalecany przy następujących dolegliwościach:

• choroby żołądka i jelit,
• skurcze żołądka i jelit,
• choroby wątroby i dróg żółciowych,
• zaburzenia trawienia,
• niedokrwistość,
• schorzenia o podłożu reumatycznym,
• stany wyczerpania fizycznego i psychicznego.

Miód mniszkowy wykazuje dużą aktywność biologiczną.

Miód malinowy

Miód malinowy w stanie płynnym ma kolor jasnożółty. Po skrystalizowaniu przyjmuje barwę żółtobiałą. Jego smak jest przyjemny i słodki a zapach przypomina owoce maliny.

Miód malinowy ma działanie:

• antyseptyczne,
• przeciwgorączkowe,
• rozgrzewające,
• napotne.

Jest zalecany przy wielu dolegliwościach jak:

• nieżyt żołądka i jelit,
• niedokrwistość,
• schorzenia górnych dróg oddechowych,
• przeziębienie.

Miód malinowy wzmacnia układ odpornościowy oraz wspomaga pracę serca. Jest również stosowany w profilaktyce miażdżycy. Ze względu na łagodność i doskonały smak miód malinowy jest polecany dzieciom.

Miód nostrzykowy

Miód nostrzykowy ma jasny kolor, który po skrystalizowaniu staje się jeszcze jaśniejszy lub żółty. Charakteryzuje się delikatnym, waniliowym zapachem.

Miód nostrzykowy ma szereg cennych właściwości:

• pomaga obniżać ciśnienie tętnicze krwi,
• wykazuje działanie uspokajające i nasenne,
• zapobiega degeneracjom mięśnia sercowego na tle miażdżycowym,
• zapobiega zakrzepowemu zapaleniu żył,
• wykazuje działanie przeciwskrzeplinowe,
• pomaga przy bezsenności, migrenach, nerwobólach oraz zespole klimakteryjnym.

Miód nawłociowy

Miód nawłociowy ma specyficzny, kwaśnosłodki smak. Po skrystalizowaniu nabiera jaśniejszej barwy i staje się bardziej mętny.

Jest zalecany przy:

• dolegliwościach i schorzeniach dróg moczowych, pęcherza oraz prostaty,
• kamicy nerkowej,
• zapaleniu jelit,
• grypie,
• katarze,
• przeziębieniu,
• biegunkach.

Miód nawłociowy ma dużą aktywność antybiotyczną.

Miód koniczynowy

Miód koniczynowy jest wytwarzany przez pszczoły z nektaru koniczyny białej i czerwonej. W stanie płynnym ma kolor słomkowo-żółty lub łososiowy. Proces krystalizacji przebiega powoli. W jego efekcie miód przyjmuje gęstą, drobnoziarnistą konsystencję. Jest aromatyczny i ma kwaskowaty smak.

Miód koniczynowy ma właściwości:

• wykrztuśne,
• napotne,
• przeciwzapalne,
• moczopędne.

Jest zalecany przy:

• zatrzymaniu moczu,
• biegunkach,
• zapaleniu oskrzeli,
• wyczerpaniu nerwowym,
• dolegliwościach układu pokarmowego.

Miód koniczynowy zawiera duże ilości fruktozy, dlatego jest zalecany dla osób chorujących na cukrzycę.

Miód faceliowy

Miód faceliowy jest jasnożółty i charakteryzuje się przyjemnie delikatnym, lekko kwaśnym smakiem. Po krystalizacji przyjmuje jasnokremową, prawie białą barwę. Miód faceliowy jest szczególnie polecany przy przeziębieniach oraz nieżycie żołądka.

Miód Manuka

Pod względem smaku zbliżony do faceliowego jest miód manuka. Składem chemicznym przypomina miód spadziowy. Zaliczany jest do miodów surowych, a więc zachowujących największa ilość pierwotnych składników. Oryginalny miód manuka jest wytwarzany przez pszczoły z gatunku Apis mellifera z kwiatów drzewa herbacianego porastającego obszar Nowej Zelandii oraz południowo-wschodniej Australii. Dzięki zawartości MGO (methylglyoxal) miód manuka wykazuje wiele cennych właściwości.

Czym charakteryzuje się miód ekologiczny?

Miód ekologiczny jest pozyskiwany w pasiekach prowadzonych według ściśle określonych wytycznych. Standardowy miód w zasadzie nie powinien różnić się od produktu eko. Kupując miód ekologiczny, konsument ma gwarancję, że jest on prawdziwie naturalny i został wyprodukowany z poszanowaniem środowiska oraz pszczół.

Warunki chowu pszczół metodą ekologiczną reguluje Rozporządzenie Wspólnoty Europejskiej nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 roku. W dokumencie tym przedstawiono szczegółowe wytyczne dotyczące:

• sposobu prowadzenia pasieki,
• instytucji certyfikujących pasiekę,
• zakresu kontroli wymogów zawartych w Rozporządzeniu,
• obowiązkowej dokumentacji prowadzonej przez pasiekę.

Jakie warunki musi spełniać pasieka ekologiczna?

• Lokalizacja w obszarze, gdzie stężenie szkodliwych substancji zanieczyszczających powietrze, glebę i wodę nie przekracza dopuszczalnych wartości. Pasieka musi znajdować się w określonej odległości od wysypisk i spalarni śmieci, ruchliwych dróg, autostrad itp. To forma ochrony przed dostaniem się szkodliwych związków do miodu, pyłku, pierzgi i propolisu.
  
  
• W promieniu ok. 3 km od pasieki (maksymalny zasięg pszczół) mogą znajdować się wyłącznie gospodarstwa ekologiczne lub dzika roślinność. Na tym obszarze nie można także stosować chemicznych oprysków, co musi być potwierdzone stosownym zaświadczeniem.
  
  
• Rozpoczęcie produkcji w pasiece musi poprzedzać okres przejściowy, który trwa przynajmniej rok. Przed powstaniem pierwszego ekologicznego miodu mijają 3 lata. W tym czasie musi nastąpić całkowita wymiana plastrów, uli lub ich elementów na nowe, wolne od zanieczyszczeń wywołanych na przykład przez stosowanie leków pszczelich.
  
  
• W pasiece nie wolno stosować antybiotyków zarówno w celach profilaktycznych, jak i do zwalczania szkodników pszczół. Dopuszczalne jest jedynie użycie środków ziołowych oraz preparatów na bazie olejków i kwasów organicznych.
  
  
• Do budowy uli należy używać wyłącznie naturalnych materiałów jak drewno czy słoma. Zabronione jest stosowanie farb i klejów zawierających szkodliwe substancje.
  
  
• Plastry muszą być zrobione z czystego wosku, który nie zawiera żadnych związków roztoczobójczych.
  
  
• Pszczoły w pasiece mogą być dokarmiane wyłącznie ekologicznym pokarmem. W wyjątkowych sytuacjach może to być miód.
  
  
• W czasie pozyskiwania miodu zabronione jest stosowanie syntetycznych dodatków, substancji wspomagających oraz procesów konserwujących.
  
  
• Wirowanie miodu może odbywać się wyłącznie w pasiece ekologicznej, która jest wyposażona w pracownię pszczelarską dostosowaną do określonych wymogów higienicznych i weterynaryjnych.

Jak rozpoznać miód ekologiczny?

Podstawowym elementem wyróżniającym produkty ekologiczne jest symbol liścia utworzony z unijnych gwiazdek na zielonym tle. Ten znak może być używany wyłącznie na podstawie zezwolenia wydanego przez jednostkę certyfikującą. Każda firma, która przeszła kontrolę i spełniła określone wymogi, otrzymuje certyfikat oznaczony indywidualnym numerem. To pozwala łatwo odszukać producenta i zweryfikować informacje na stronie jednostki certyfikującej.

Miód sprzedawany na terenie Unii Europejskiej, podobnie jak wszystkie produkty ekologiczne, ma być oznaczony według jednolitych zasad. Etykieta lub opakowanie musi zawierać następujące informacje:

• nazwa produktu,
• nazwa i adres producenta,
• informacja o ekologicznym sposobie wytworzenia danego produktu,
• kod w formacie „PL-EKO-numer” informujący o jednostce certyfikującej, która kontroluje danego producenta,
• nazwa oraz numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej.

Na naszym blogu przeczytasz, jak rozpoznać żywność ekologiczną i na co zwracać uwagę przy wyborze EKO produktów?

Ze względu na szereg cennych właściwości miody powinny stać się stałym elementem zdrowej, zbilansowanej diety. Ich niezwykłe walory smakowe mogą wzbogacić wiele potraw, napojów i deserów. Naturalne, wysokiej jakości miody stanowią wartościowe wsparcie w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości oraz chorób.