Kwas foliowy jest syntetyczną formą witaminy B9. Ze względu na źle skomponowaną dietę obecnie wiele osób cierpi na niedobory tego związku. W przyrodzie kwas foliowy występuje w formie folianów. Witamina B9 nie jest syntetyzowana przez organizm, dlatego należy ją dostarczać z pożywieniem oraz w formie suplementów. Podstawową różnicą pomiędzy kwasem foliowym a folianami jest wchłanialność z przewodu pokarmowego. Pierwsza z tych form przyswaja się lepiej. Foliany zawarte w warzywach i owocach wykazują niższą biodostępność ze względu na obecność związków ograniczających ich wchłanianie. Ponadto związki te są bardzo wrażliwe na obróbkę termiczną i promieniowanie UV.
Według badań foliany z pożywienia przyswajają się w 50-80%. W przypadku syntetycznej witaminy B9 wskaźnik ten wynosi 100%. Po wchłonięciu w organizmie kwas foliowy jest przekształcany do 5-metylotetrahydrofolianu, czyli formy aktywnej biologicznie. W tej postaci przenika do komórek oraz pokonuje barierę krew-mózg.
Nie znaleziono produktów spełniających podane kryteria.
Kwas foliowy – jaką funkcję pełni w organizmie?
Podobnie do pozostałych witamin z grupy B kwas foliowy pełni wiele funkcji w organizmie. Najważniejsze z nich to:
Synteza DNA
Kwas foliowy uczestniczy w syntezie nukleotydów, które są wykorzystywane w produkcji DNA. Zbyt niski poziom witaminy B9 może wpływać na zwiększenie ryzyka rozwoju niektórych nowotworów.
Regulacja poziomu homocysteiny
Kwas foliowy obniża poziom homocysteiny we krwi i umożliwia jej przekształcenie do metioniny. Zbyt duże stężenie homocysteiny w organizmie może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i podwyższenia poziomu złego cholesterolu we krwi. W konsekwencji wzrasta ryzyko rozwoju miażdżycy i zawału mięśnia sercowego.
Wpływ na płodność
Kwas foliowy jest niezbędnym składnikiem do prawidłowego przebiegu procesu spermatogenezy. Niedobór witaminy B9 może prowadzić do problemów z płodnością zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Kłopoty z zajściem w ciążę w szczególności mogą dotyczyć pań, u których stwierdzono mutacje w obrębie genów odpowiadających za metylację kwasu foliowego.
Obniżanie ryzyka niedokrwistości
Niedobory kwasu foliowego zwiększają ryzyko rozwoju niedokrwistości, która jest wywoływana zaburzeniami w dojrzewaniu czerwonych krwinek. W badaniu krwi objawia się ona nie tylko niskim poziomem hemoglobiny, ale także podwyższoną średnią objętością erytrocytu (MCV) i umiarkowaną małopłytkowością.
Wpływ na układ nerwowy
Kwas foliowy jest jednym ze składników, które uczestniczą w syntezie neuroprzekaźników. Witamina B9 jest powiązana z metabolizmem homocysteiny oraz przekształcaniem jej do S-adenozynometioniny. Jej niedobory bardzo często występują u osób z depresją lub chorobą Alzheimera.
Kwas foliowy – dlaczego jest tak ważny w ciąży?
Kwas foliowy ma duże znaczenie w początkowym okresie rozwoju płodu. Przede wszystkim uczestniczy w kształtowaniu się cewy nerwowej, na której bazie rozwija się mózg oraz rdzeń kręgowy. Regularna suplementacja witaminy B9 przez kobiety w ciąży znacząco ogranicza ryzyko wystąpienia zaburzeń rozwojowych płodu jak bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
Kwas foliowy powinien być istotnym składnikiem diety także w późniejszym okresie ciąży. Ma wpływ na dobry stan naczyń krwionośnych oraz erytrocytów. W okresie karmienia piersią kwas foliowy jest dostarczany z mlekiem matki do organizmu dziecka. W efekcie stymuluje procesy namnażania komórek w czasie intensywnego wzrostu, a także pomaga zapobiegać rozwojowi niedokrwistości u dziecka.
Kwas foliowy – w jakich produktach jest go najwięcej?
Kwas foliowy występuje w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. To daje pewną łatwość dostarczania witaminy B nawet weganom lub osobom na diecie eliminacyjnej. Bogatym źródłem kwasu foliowego są surowe warzywa liściaste. Dużą zawartość tego cennego związku wykazują także orzechy i ziarna zbóż.
W przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego najcenniejszym źródłem witaminy B9 są podroby. Znaczące ilości kwasu foliowego znajdują się także w drożdżach, serach oraz jajach. Niewielką zawartość witaminy B9 wykazują produkty mleczne, mięso, ryby oraz owoce (poza cytrusami).
Zawartość kwasu foliowego w poszczególnych produktach, wyrażona w µg na 100 gramów:
Warto pamiętać, że kwas foliowy jest podatny na działanie czynników zewnętrznych jak promienie słoneczne, temperatura czy tlen. Obróbka termiczna oaz długie przechowywanie może obniżać zawartość folianów o 40-90%. Dlatego produkty zawierające kwas foliowy należy trzymać w ciemnym i chłodnym miejscu.
Kwas foliowy – jakie są objawy i skutki jego niedoboru?
Niedobór witaminy B9 może mieć poważne konsekwencje dla organizmu. Zbyt niskie stężenie kwasu foliowego jest diagnozowane o wiele częściej niż przedawkowanie. Główne objawy niedoboru witaminy B9 to:
zaburzenia mowy i wzroku,
niestabilność chodu,
zaburzenia pamięci i kłopoty z koncentracją,
mrowienie lub drętwienie rąk i nóg,
pogorszenie nastroju przechodzące w stany depresyjne i psychotyczne,
bladość skóry,
przebarwienia płytki paznokciowej,
owrzodzenia jamy ustnej,
osłabienie i zmęczenie,
bóle głowy,
spłycenie oddechu.
Efektem długotrwałego niedoboru kwasu foliowego może być rozwój następujących schorzeń:
niedokrwistość,
wady płodu i poronienia,
choroby układu krążenia jak miażdżyca, udar czy zawał mięśnia sercowego,
zaburzenia układu pokarmowego,
stany zapalne błony śluzowej w jamie ustnej,
osteoporoza.
Kwas foliowy – jakie są skutki przedawkowania?
Zbyt duże stężenie kwasu foliowego również ma negatywny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Nadmiar witaminy B9 maskuje niedobory witaminy B12. W związku z tym może prowadzić do uszkodzeń w obrębie układu nerwowego. Nadmiar kwasu foliowego może powodować:
stany depresyjne,
bezsenność,
ogólne rozdrażnienie,
alergie,
dysfunkcje działania przewodu pokarmowego,
zwiększone ryzyko zachorowania na astmę dziecka w przypadku przyjmowania zbyt wysokich dawek przez kobiety w ciąży.
Kwas foliowy jest rozpuszczalny w wodzie, dlatego ryzyko jego przedawkowania nie jest duże. Nadmiar witaminy B9 jest usuwany z moczem. Niemniej jednak stosowanie wysokich dawek nie jest zalecane szczególnie w przypadku osób starszych, kobiet w ciąży oraz pacjentów nowotworowych.
Menu
